Ναρκισσιστική Προσωπικότητα της Χριστιάννας Οικονόμου
Σε όλους μας είναι γνωστή από τη μυθολογία η μορφή του Νάρκισσου, γιου της Νύμφης Λειριώτης και του ποταμού Κηφισού, ο έρωτας του οποίου για το είδωλό του, τον οδήγησε στο θάνατο. Στη σύγχρονη ψυχολογία , ο όρος «Νάρκισσος» δεν εξαντλείται στη δήλωση φιλαρέσκειας, στην υπερβολική αγάπη της εξωτερικής μας εικόνας και της υπερπροβολής της, αλλά συνίσταται σε μια πολύ πιο σύνθετη παθολογική κατάσταση, με συχνά ολέθριες επιδράσεις στη ψυχοσύνθεση των ατόμων που έχουν στοχοποιηθεί από το Νάρκισσο. Γι ‘ αυτό, λοιπόν πρέπει να μάθουμε να ξεχωρίζουμε μια ναρκισσιστική προσωπικότητα και αν είναι ανέφικτο να την εξοβελίσουμε από τη κύκλο μας, να αναπτύξουμε τους κατάλληλους μηχανισμούς άμυνας και να καταστρώσουμε στρατηγικές αφοπλισμού.
Ποιος όμως είναι ο Νάρκισσος; Σαφώς όχι εκείνος που απλά ποστάρει 30 selfies το δευτερόλεπτο στα social media, έχει ετήσια συνδρομή στα Yava και στην πισίνα του Hilton, είναι θύμα των ανίατων τάσεων καταναλωτισμού του που οδηγούν στην έκδοση diners platinum. Από μόνα τους αυτά τα στοιχεία δεν επαρκούν για τον προσδιορισμό μιας προσωπικότητας ως «Ναρκισσιστικής».
Ο Νάρκισσος είναι μια οντότητα με Υπερτροφικό Εγώ, ανίκανη να συνδεθεί συναισθηματικά με άλλα έμψυχα όντα και να συγκροτήσει σχέσεις που στηρίζονται στην ειλικρίνεια και στην ανιδιοτέλεια. Επίκεντρο του ενδιαφέροντός του είναι η διατήρηση της οικονομικής του ευμάρειας και η κοινωνική του αναρρίχηση. Τίποτα μεμπτό, μέχρι τώρα. Η διαφορά όμως του Νάρκισσου με ένα συνηθισμένο άτομο που αποσκοπεί στην πνευματική του ανάταση , στην άνοδό του στην κοινωνική ιεραρχία και στη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου, καταβάλλοντας το μέγιστο των προσπαθειών του προς αυτή την κατεύθυνση, είναι ότι ο Νάρκισσος, ως τοξική φιγούρα, χρησιμοποιεί, υιοθετώντας το μακιαβελλικό δόγμα, « Ο σκοπός αγιάζει τα μέσα» όλα τα μέλη του οικογενειακού και κοινωνικού του περιγύρου για να υλοποιήσει τα σχέδιά του.
Όταν ένα άτομο παύει να εξυπηρετεί τα συμφέροντά του, αυτομάτως αποπέμπεται από τη ζωή του.
Ποιες μπορεί να είναι οι μορφές αυτής της εκμετάλλευσης; Κατά κύριο λόγο, ο Νάρκισσος αναζητά και επιλέγει/ στοχοποιεί :
1. Άτομα οικονομικά εύρωστα και με υψηλό κοινωνικό status, π.χ αν έχει ανάγκη από χρήματα και βαριέται να δουλέψει θα εστιάσει σε ένα/μία σύντροφο από ανώτερο κοινωνικό στρώμα με αξιοσέβαστα εισοδήματα.
2. Άτομα σε θέσεις-κλειδιά. Τι καλύτερο από την εξεύρεση και την ένταξη στον κοινωνικό του κύκλο από άτομα που λόγω της ιδιότητάς τους θα του εξασφαλίσουν πρόσβαση σε υψηλά ιστάμενα πρόσωπα , τα οποία ενδέχεται να συμβάλλουν στην επαγγελματική του αποκατάσταση.Π.χ η σχέση με συγγενικό πρόσωπο βουλευτή.
3. Άτομα που μπορούν να τονώσουν το Εγώ του (για ένα περίεργο λόγο αν και νομίζει ότι του αξίζει η ζωή ενός εκατομμυριούχου ταυτόχρονα διακατέχεται από πολύ χαμηλή αυτοπεποίθηση). Προς αυτή την κατεύθυνση επιλέγονται άτομα με ενσυναίσθηση (empaths) , τα οποία φύσει ευαίσθητα υποφέρουν με τα διογκωμένα/ψεύτικα παιδικά τραύματα του Νάρκισσου και στηρίζουν το Νάρκισσο σε συναισθηματικό επίπεδο.
4. Άτομα τα οποία ο Νάρκισσος θεωρεί υποδεέστερα από τον ίδιο και η επαφή μαζί τους ενισχύει την αυτοπεποίθησή του. Συνήθως επιλέγονται άτομα με σωματικές ή νοητικές αναπηρίες , ανίατες ασθένειες , ή επαγγελματικά αποτυχημένα , φτωχά πρόσωπα, η δυστυχία των οποίων μοιραία οδηγεί το Νάρκισσο σε συγκρίσεις με τη δική του κατάσταση και κατά συνέπεια για λίγο ξεφεύγει από την πραγματική του δυστυχία , που είναι Ο ΕΑΥΤΟΣ ΤΟΥ.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά και οι στρατηγικές χειραγώγησης που μετέρχεται ο Νάρκισσος για να συντηρήσει όλο αυτό το δίκτυο θυμάτων;
1. Παρουσιάζονται ως ειδήμονες κάθε κατάστασης ώστε τα θύματα να τους εμπιστευτούν και με αυτό τον τρόπο να ασκούν έλεγχο στη ζωή τους. Στο πλαίσιο αυτό προσπαθούν να τα απομονώσουν από την οικογένεια και το φιλικό τους περίγυρο.
2. Κατασκευάζουν διαρκώς πλαστές ιστορίες(που ενίοτε κινούνται στα όρια του παραλόγου) ή παρουσιάζουν βιώματα άλλων ως δικά τους. Έτσι κι αλλιώς, ο μηχανισμός αντιγραφής και μίμησης λειτουργεί πολύ έντονα στο νοητικό πεδίο του Νάρκισσου, καθώς θεωρεί , στερούμενος ατομικότητας , ότι πρέπει να ακολουθήσει τα βήματα ενός άλλου ανθρώπου προκειμένου να φτάσει στην επιτυχία.
3. Το ψέμα αφορά πολύ σημαντικούς τομείς της ζωής τους όπως το Επάγγελμα. Επειδή ακριβώς θέλουν να πείσουν τον περίγυρο ότι έχουν υψηλό status , δε διστάζουν να πουν ψέματα για τις σπουδές τους ή για το επάγγελμά τους. Είναι μυθομανείς σε βαθμό που και οι ίδιοι φτάνουν στο σημείο να πιστεύουν τα ψέματά τους και να τα αντιμετωπίζουν ως βιωμένη πραγματικότητα.
4. Η καπήλευση της θρησκευτικής πίστης. Οι Νάρκισσοι , ως άλλοι Ταρτούφοι θα θεαθούν συχνά στη Θεία Λειτουργία ή σε προσκυνηματικές εκδρομές της Ενορίας τους, όχι γιατί διακατέχονται από βαθιά πίστη , αλλά γιατί το θρησκευτικό συναίσθημα των κοινωνιών είναι υψηλό και παρουσιάζοντας ένα προφίλ θεοσεβούμενου εντάσσονται με μεγαλύτερη ευκολία στο κοινωνικό σώμα ,ή ακόμη χειρότερα χρησιμοποιούν υψηλόβαθμους κληρικούς για να τους στηρίξουν σε επίπεδο επαγγελματικής αποκατάστασης και προβολής. Μην εκπλαγείτε αν ο Πνευματικός του Νάρκισσου είναι ο Μητροπολίτης μιας ευρύτερης περιοχής και όχι ο ιερέας της Ενορίας του. Ο Νάρκισσος δεν ψάχνει πνευματικό καθοδηγητή , κάνει μόνο δημόσιες σχέσεις. Άλλωστε , η Εγωπάθεια και η Μισανθρωπία του, δε συμβαδίζουν με τα διδάγματα του βίου και της σταυρικής θυσίας του Ιησού.
5. Η εκμετάλλευση του θεσμού της οικογένειας. Κατά κανόνα, οι Νάρκισσοι προσπαθούν να προβάλουν την εικόνα του καλού γονέα ή παιδιού. Όσες φωτογραφίες όμως κι αν ανεβάσουν στους προσωπικούς τους λογαριασμούς , δε θα πάψουν να αγαπούν τους γονείς τους μόνο και μόνο γιατί τους τροφοδοτούν οικονομικά, τα παιδιά τους γιατί αποτελούν προέκταση /αντανάκλαση του εαυτού τους , ενώ σίγουρα απατούν το σύντροφό τους γιατί είναι πολυγαμικοί, σύμφωνα με το 99.9% των ερευνών. Οι πολλαπλοί σύντροφοι αποτελούν πηγή επιβεβαίωσης του Εγώ για τους Νάρκισσους και δε συνδέονται τόσο με τη σεξουαλική απόλαυση, όσο με την άντληση αγάπης από ένα άτομο, το οποίο για εκείνους είναι αναλώσιμο και χωρίς σημασία.
6. Αρχικά κατά τη φάση της προσέγγισης, ο Νάρκισσος θα προσπαθήσει να παρουσιάσει την καλύτερη πτυχή της προσωπικότητάς του , η οποία έχει ελάχιστη επαφή με την πραγματικότητα. Θα βομβαρδίσει το θύμα του με κολακείες , μηνύματα , δώρα κλπ. Μετά την κατάκτηση , το θύμα απομυθοποιείται , λειτουργεί μόνο ως πηγή τροφοδοσίας και αποκαλύπτεται ο πραγματικός χαρακτήρας του Νάρκισσου. Αρχίζει να εξωτερικεύει προσβλητική ακόμη και βίαιη συμπεριφορά , ενώ όταν το θύμα του αποπειράται να απομακρυνθεί το γεμίζει ενοχές και το απειλεί με αυτοκτονία. Ποτέ δεν παραδέχεται τα λάθη του, τα οποία προβάλλει όπως και τις ανεπάρκειές του στην άλλη πλευρά, τόσο για να νομιμοποιήσει ηθικά μέσα του τις ανόσιες πράξεις του, όσο για να επιτύχει το σκοπό του, δηλαδή τη μέγιστη εκμετάλλευση όσων μπορείτε να του προσφέρετε. Σε περίπτωση που αποκοπείτε οριστικά από αυτόν , δε διστάσει να σας συκοφαντήσει στον κύκλο του, που κατά μεγάλο μέρος αποτελείται από άλλους Νάρκισσους και να υποδείξει εσάς ως υπαίτιο/α του τερματισμού της φιλικής ή ερωτικής σας σχέσης. Μη μπερδευτείτε. Δε σας διεκδικεί,αν δεν του είστε χρήσιμος. Απλά αυτός έχει συνηθίζει να γράφει τον επίλογο.
7. Οι Νάρκισσοι χρησιμοποιούν τρεις πολύ γνωστές τακτικές «gashlighting, triangulation, silent treatment. Η πρώτη αποσκοπεί στο να σας δημιουργήσουν αισθήματα κατωτερότητας ώστε στο τέλος να νομίζετε ότι σας κάνουν και χάρη που σας δίνουν την φιλία τους. Η δεύτερη βοηθά την πρώτη. Εντάσσουν στη σχέση σας ένα τρίτο άτομο, το οποίο χρησιμοποιούν σαν αγωγό διοχέτευσης κρίσεων απαξίας στο πρόσωπό σας . (Δεν αποκλείεται αυτό το άτομο να μην έχει εκφραστεί ποτέ εναντίον σας). Η τρίτη περιλαμβάνει την απομάκρυνση του Νάρκισσου για ένα διάστημα . Θα επικαλεστεί κάποια δήθεν προσβολή από μέρους σας ώστε να επανέλθει δριμύτερος και να μπορεί να σας εκμεταλλευτεί ακόμη περισσότερο.
Πώς τους αντιμετωπίζουμε;
1. Βάζουμε ένα τεράστιο Χ. Δεν αξίζει να έχουμε στη ζωή μας άτομα που αποσκοπούν στην εκμετάλλευσή μας και υποβαθμίζουν την προσωπικότητά μας . Άλλωστε δεν μπορείτε να τρέφετε ρεαλιστικές προσδοκίες από τη συναναστροφή σας μαζί τους. Δεν πρόκειται να αλλάξουν και είναι κρίμα να χάνετε την αξιοπρέπεια σας και να τρέχετε από πίσω τους θυματοποιώντας τον εαυτό σας. You can do better than this.
2. Αν δεν μπορείτε να τους αποφύγετε ακινητοποιείστε τους χτυπώντας στην αχίλλειο πτέρνα τους . Στο Εγώ τους. Μην έρθετε σε ανοιχτή σύγκρουση μαζί τους , γιατί η ένταση και ακόμη και η αρνητική ενασχόληση μαζί τους τους τρέφει. Φερθείτε σαν να μην υπάρχουν ή αγνοείστε τα επιτεύγματά τους. Π.χ Σας λέει ένας : Πέρασα στο τάδε μεταπτυχιακό. Εσείς δε θα σπεύσετε να συγχαρείτε εγκάρδια . Θα το υποτιμήσετε. Θα απαντήσετε: Ναι, ε; Ε, δεν έχει και καμία αξία στην Ελλάδα . Το καλύτερο όπλο είναι η περιφρόνηση και η υποτίμηση των κατακτήσεων τους ,(αν είναι και αληθινά δεδομένα). Ο λόγος σας θα είναι επιδεικτικά λακωνικός σε αντίθεση με μια πιο εγκάρδια συμπεριφορά στους υπόλοιπους συναδέλφους σας , αν κινείστε στον ίδιο χώρο κλπ΄.
3. Αν πάσχετε από μετατραυματικό στρες ή το Σύνδρομο της Στοκχόλμης ύστερα από μια σχέση συναισθηματικής κακοποίησης απευθυνθείτε σε ειδικό και κυρίως μάθετε να αγαπάτε τον εαυτό σας και να θέτετε όρια στους άλλους.
Peggeek 